Het Verenigd Koninkrijk kent sinds jaar en dag een meubel-industrie die gespecialiseerd is in het fabriceren en het verkopen van “replica” meubelen. In de meeste andere Europese landen worden dat soort meubelen beschouwd als “namaak” en als een inbreuk op het auteursrecht. In het Verenigd Koninkrijk tot op heden niet. Hier komt nu heel binnenkort verandering in.

Industriële productie van meubelen of juwelen: beperkte beschermingsduur onder Brits auteursrecht van 25 jaar

Een korte juridische schets voor de liefhebbers: Sectie 52 van de huidige Britse “Copyright, Designs and Patent Act 1988” (hierna “CDPA”) bepaalt dat het auteursrecht op een “artistiek werk” vervalt na 25 jaar indien het werk voordien industrieel geproduceerd werd door de auteur of de licentiehouder. Dit betekent concreet dat als meer dan 50 kopieën werden gemaakt van een werk (door de rechthebbende of met zijn goedkeuring), de periode van bescherming van het werk onder Brits recht beperkt is tot 25 jaar in plaats van de gebruikelijke termijn van 70 jaar na de dood van de auteur/ontwerper.

Vooral in de meubel-industrie en de juwelen-industrie bleek dat Britse bedrijven gebruik maakten van de korte beschermingsduur van 25 jaar om kopieën of replica’s te maken en te verkopen (vaak tegen veel lagere prijzen; soms – maar zeker niet altijd – ook met een mindere kwaliteit).

Nieuwe Britse wet: standaard beschermingsduur van 70 jaar na de dood van de ontwerper

Een tijd geleden werd aangekondigd dat sectie 52 CDPA op 6 april 2020 zou geschrapt worden, en dat vanaf dan de normale termijn van het auteursrecht (70 jaar “post mortem”) van toepassing wordt op deze industrieel geproduceerde werken.

Op 21 april 2016 kondigde de Britse regering uiteindelijk aan dat sectie 52 CDPA veel vroeger herroepen wordt, namelijk vanaf 28 juli 2016, en dat de lopende contracten verder kunnen uitgevoerd worden tot 28 januari 2017.

Concreet betekent dit dat het Verenigd Koninkrijk haar wetgeving in overeenstemming brengt met het auteursrecht van de rest van de Europese Unie, waar nergens een korte beschermingsduur geldt voor industrieel geproduceerde werken (de Britse regering had hier blijkbaar geen rekening gehouden met een Brexit uit de EU).

Vele designers en handelaars in meubelen en juwelen wrijven zich nu in de handen. Bedrijven zoals Vitra, Cassina en Knoll zagen lange tijd met lede ogen toe hoe in Engeland en Schotland hun meubelen concurrentie kregen van replica’s die er (bijna) exact hetzelfde uitzagen maar vaak tegen een veel lagere prijs verkocht werden. Wanneer de Britse verkopers van replica-meubelen naar andere Europese landen uitvoerden (bijvoorbeeld via een webshop) konden Vitra en consoorten daar meestal wel met succes tegen optreden. Voor verkopen binnen het Verenigd Koninkrijk vingen ze echter bot.

Voor Britse bedrijven die sinds jaar en dag op de uitzondering Section 52 CDPA beroep doen om hun business uit te bouwen, komt deze wetswijziging aan als een koude douche. Deze uitzondering bestaat immers al sinds 1956, en veel Britse meubelbedrijven gingen er van uit dat de verkoop van replica meubelen in het VK een perfect legale business was (en meestal was dat ook zo).

Nog in februari 2015 beloofde de Britse overheid aan deze replica-bedrijven dat ze een overgangsperiode van 5 jaar zouden krijgen om gradueel hun business-modellen aan te passen en nieuwe modellen op de markt te introduceren. Het ontwerpen, ontwikkelen, produceren en promoten van een nieuw meubel-design neemt inderdaad heel wat tijd in beslag. Vanuit het standpunt van deze bedrijven was een overgangsperiode van minstens 2 jaar in ieder geval een must.

In juli 2015 oordeelde de Britse overheid dan plots dat een overgangstermijn van vijf jaar toch te lang was. Na een nieuwe consultatieronde besloot de Britse overheid op 21 mei 2016 dat Section 52 CDPA in haar geheel herroepen wordt met ingang van 28 juli 2016. De overgangsperiode wordt met andere woorden nogal abrupt teruggebracht van 5 jaar naar slechts 2 maanden.

Persoonlijk menen wij dat de intrekking van Section 52 CDPA en de introductie van een normale beschermingsperiode van 70 jaar na de dood van de ontwerper in het licht van het EU auteursrecht wellicht onvermijdelijk was (al lijkt dit – met de recente stemming over de Brexit in het achterhoofd – nu wat minder onvermijdelijk dan enkele maanden geleden). Geen enkel ander Europees land kende nog een korte beschermingstermijn voor industriële goederen zoals die tot op heden in het VK bestaat (in het verleden kenden andere Europese landen gelijkaardige regelingen – Italië en Roemenië bijvoorbeeld – maar deze landen pasten reeds hun wetgeving aan aan het EU recht).

Voor meubel-designers en -verkopers vanuit continentaal Europa wordt het ongetwijfeld makkelijker om op te treden tegen de verkoop van “copycats” in Engeland.

Wij menen echter ook dat de Britse overheid deze wetswijziging op een onbehoorlijke manier heeft doorgedrukt. De Britse bedrijven die – naar Brits recht op volkomen legale wijze – sinds 1956 hun business hebben uitgebouwd gebaseerd op deze wet, en daarbij vaak aanzienlijke investeringen hebben gedaan, krijgen nu plots het deksel op de neus. Voor veel van deze bedrijven is de overgangsperiode veel te kort om nog te kunnen omscholen naar andere producten. Het zal geen verrassing zijn als vele van deze bedrijven tijdens de komende maanden op de fles gaan (met alle gevolgen van dien voor de werknemers en de klanten van deze bedrijven).

Met andere woorden, het feit dat de korte beschermingstermijn van 25 jaar teruggeschroefd wordt zal weinig mensen in de meubel-sector verbazen. Het feit dat een dergelijk korte overgangsperiode toegekend wordt, doet echter vele wenkbrauwen fronsen. Wij zijn alvast benieuwd of de replica-industrie de Britse overheid hiervoor aansprakelijk zal stellen… Wij zijn ook benieuwd wat de gevolgen van de Brexit zullen zijn op de herroeping van Section 52 CDPA.

Voor verdere vragen rond auteursrecht, designrecht of merkenrecht, aarzel niet om mij te contacteren.

Bart Van Besien

Advocaat